23 sep. 2024
Datum:
Op het moment dat we dit schrijven (juli 2024) zijn er, naast andere militaire conflicten die veel minder aandacht krijgen, twee oorlogen gaande die veel emoties bij ons oproepen. De oorlog in Gaza en die in Oekraïne. Ze laten zich niet vergelijken. Heeft de ene oorlog een directe aanleiding in een terreurdaad, dat kan van die andere aanvalsoorlog niet worden gezegd. Ook is de historische achtergrond van beide oorlogen diep en complex, maar inhoudelijk niet te vergelijken. En als je weet dat de politieke loyaliteit van Oekraïne in deze oorlog uitgaat naar Israël en die van Rusland naar Hamas, dan besef je hoe internationale bondgenootschappen en afhankelijkheden zorgen voor verbindingen die in elk geval een al te eenvoudige dader/slachtoffer-dynamiek te boven gaan.
Toch vragen beide oorlogen om een positiebepaling ook van de kerken. Wat betekent hybride oorlogsvoering in de 21e eeuw, wanneer is geweld ‘proportioneel’, wat is een weg naar duurzame vrede? Professor Heleen Zorgdrager zal de vragen van oorlog en vrede stellen in de context van Ruslands oorlog tegen Oekraïne.
De oorlog is het derde jaar ingegaan. Er vallen steeds meer slachtoffers onder burgers in Oekraïne en onder militairen aan beide kanten. In de politiek en binnen kerken woedt een discussie: moet een wapenstilstand worden afgedwongen; moeten Oekraïne en Rusland naar de onderhandelingstafel worden gedwongen; moeten we Oekraïne blijven steunen met westerse wapens? In Nederland klinken tegenstemmen binnen bijvoorbeeld Kerk en Vrede. De militarisering moet worden gestopt. Er is zorg om escalatie en de mogelijke inzet van kernwapens waarmee een derde Wereldoorlog niet ver meer is.
Er moet een wapenstilstand komen en onderhandeling met Poetin.
Anderen stellen dat met Poetin onderhandelen geen zin heeft en dat hem nu geen adempauze moet worden gegund om zich te herpakken voor een nieuw offensief. Alleen een Russische nederlaag kan de terreur van het Poetin-regime stoppen en de veiligheid van Oekraïne (en Europa!) op de lange termijn garanderen. Het zou betekenen dat het Westen bereid moet zijn deels over te schakelen naar een ‘oorlogsindustrie’.
Kunnen we in deze situatie een beroep doen op christelijke vredesethiek, op tradities van rechtvaardige oorlog (‘just war’), rechtvaardige vrede (‘just peace’) of pacifisme? Wat bieden ze ons met het oog op positiebepaling en onze verantwoordelijkheid nemen als christenen?
Professor Heleen Zorgdrager is hoogleraar Systematische Theologie en Genderstudies, en hoofd van de leerstoelgroep Interculturele Theologie en Missiologie aan de Protestantse Theologische Universiteit. Behalve dat zij hoogleraar is aan de PThU is zij ook gasthoogleraar aan het Institute of Ecumenical Studies, Ukrainian Catholic University in Lviv, Oekraïne. Sinds de grootschalige invasie in februari 2022 is zij weer enkele keren in Oekraïne geweest.
Begeleiding: Prof. Dr. Heleen Zorgdrager
Datum: Maandag 23 september 2024
Plaats en tijd: Bevrijdingskerk, 20:00 – 22:00 uur
Contactpersoon: Arend Jan van Bodegom